Terp (ontstaan)

Volgens Wiki
Terp is een Fries woord waarmee in Nederland kunstmatige heuvels worden aangeduid, die werden opgeworpen om bij hoogwater een droge plek te hebben. Deze vluchtheuvels veranderden vaak in woonheuvels, waarop soms complete dorpen werden gebouwd.

Ferwert is een terpdorp dat enkele eeuwen voor het begin van de jaartelling op een kwelderrug is ontstaan. In de 11de eeuw is de zeedijk ( ten noorden van de Ferwerderadeelster dorpen)  opgeworpen en op de terp aangesloten. De Ferwerder terp kwam daarbij grotendeels buitendijks te liggen. De bebouwing kwam aanvankelijk vooral op het zuidelijke en oostelijke gedeelte van de ruime terp tot stand.


Bron: https://www.beleefdokkum.nl/locatie/burmaniapaad_1.ashx

Om meer hier meer over te weten gaan we ver terug in de tijd, naar de periode van ijstijden. Toen een groot deel van Europa met tientallen meters dikke ijslagen bedekt waren.  Nadat het klimaat veranderde en warmer werd, smolt het ijs en raakte de bodem weer begroeid. Tegelijk met het warmer worden van het klimaat steeg ook de zeespiegel. In het noorden van Friesland leidde dat tot overstromingen vanuit zee. Hierdoor werd vruchtbare klei afgezet, waarop kwelder vegetatie ontstonden. Verder landinwaarts, achter de strandwallen kon het water moeilijk weg komen en ontstonden er veenmoerassen. Zo begon veen vorming  wat soms weer onderbroken werd door overstromingen uit zee. Uiteindelijk ontstonden zo op die wijze verschillende bodemlagen: veengronden met tussen liggende kleilaagjes (klei op veengronden en kleigronden). De mensen gingen zich vestigen op natuurlijke hoogten  die veiligheid boden bij overstromingen. Pas later rond het jaar 1000 zijn de mensen deze natuurlijke hoogten gaan ophogen met klei en afval voor meer veiligheid tegen overstromingen (eerste terpen ontstaan). Een groot probleem was het drinkwater vandaar dat er in de terpen putten werden geslagen (volgens Pyt Nauta zijn er nog steeds oude putten te vinden in Ferwert). Nieuwe huizen werden op/over oude huize gebouwd en zo werd de terp steeds hoger. Bij afgravingen van terpen (ook in Ferwert) heeft men dit verschijnsel in de bodem gezien. Rond deze tijd verschenen ook de eerste dijken. Hierdoor verloren de terpen hun functie.


Afgraving van de Burmaniaterp Ferwert 1908, bron: Archief Leeuwarden